Artykuły
Rozwój społeczno- emocjonalny dzieci 6- letnich,
kończących edukację przedszkolną
Kształtowanie kompetencji społeczno- emocjonalnych u dzieci odbywa się przy wsparciu osób dorosłych w tym rodziców, nauczycieli/ wychowawców poprzez ich świadome działania.
Świat emocji i relacji powinien być dziecku przybliżany, powinien być poznawany razem z dzieckiem tak samo jak świat symboli- liter, cyfr oraz świat wiedzy o otaczającym nas świecie.
Związek między funkcjonowaniem emocjonalno- społecznym, a powodzeniami edukacyjnymi dziecka, rozpoczynającego naukę szkolną jest oczywisty, a nawet wykazuje dodatni kierunek
tj. im lepsze funkcjonowanie społeczno- emocjonalne dziecka w otoczeniu, tym większa szansa na jego dobry start szkolny. Zatem istotnym obszarem diagnozy gotowości szkolnej
przedszkolaka jest właściwe funkcjonowanie emocjonalno- społeczne.
Diagnozowanie dojrzałości emocjonalno- społecznej dziecka
Często to ten obszar rozwoju dziecka jest poddawany szczegółowej diagnozie w poradni psychologiczno- pedagogicznej przed podjęciem przez rodziców decyzji o przyśpieszeniu lub odroczeniu rozpoczęcia spełniania przez dziecko obowiązku szkolonego. Kompetencje jakie poddaje się badaniu to m.in.: znajomość rozpoznawania emocji, wiedza na temat sposobów regulowania na przykre emocje, rozumienie sytuacji społecznych przedstawionych na
obrazkach, znajomość strategii postępowania w sytuacjach problemowych.
Dziecko wykazujące odpowiednią dojrzałość emocjonalno- społeczną potrafi zazwyczaj:
➢ Rozpoznawać własne uczucia i potrzeby: jestem wesoły, smutny, zły…; jestem głodny, chce mi się pić, jestem zmęczony….,potrzebuję odpoczynku, chcę coś powiedzieć, chcę się tym bawić
➢ Powiedzieć o własnych uczuciach, potrzebach
➢ Zrozumieć, że każdy człowiek ma swoje uczucia i potrzeby, zazwyczaj odmienne niż jego własne
➢ Odgadnąć/ zrozumieć, jakie są uczucia i potrzeby innego dziecka, na podstawie sytuacji lub komunikacji ze strony drugiego dziecka
➢ Podjąć określone działania zmierzające go wyregulowania przykrego stanu emocjonalnego czy też poradzenia sobie w trudne sytuacji np. konfliktowej
➢ Powstrzymać się od określonego działania, gdy zrozumie, że szkody wynikłe dla niego i innych z realizacji określonego działania znacznie przewyższą zyski z niego płynące
W jaki sposób rozwijać u dzieci kompetencje emocjonalno- społeczne?
• Mówiąc o emocjach, nie tylko o zachowaniu.
Mówimy dziecku o tym, jak się czujemy i dlaczego się tak czujemy np. złości mnie taka głośna zabawa- boli mnie od niej głowa, postaraj się bawić ciszej; pomagamy mu rozpoznawać i nazywać jego własne uczucia- rozumiem, że chciałbyś mieć tę zabawkę i pewnie smuci Cię i złości, gdy nie możesz jej dostać, ale naprawdę nie możemy jej kupić.
• Oglądając i czytając książeczki dla dzieci omawiamy postawy bohaterów oraz to jak się czuli w danej sytuacji i dlaczego oraz jak mogą sobie poradzić z trudnymi uczuciami
• Podczas zabawy w teatrzyk pamiętamy, aby nazywać emocje bohaterów historyjki.
• Po przeczytaniu krótkiej historyjki pytamy dziecka o to co ono myśli; w razie potrzeby wyjaśniamy, czasami komentujemy wypowiedź dziecka
• Pozwalamy dziecku przegrywać podczas gier planszowych, zabaw z elementami rywalizacji- wszystkich obowiązują te same zasady; liczy się efekt, zabawa, nauka, a nie dominowanie nad innymi
• Pozwalamy odczuwać dziecku naturalne poczucie braku, frustrację; obserwujemy jak dziecko sobie radzi, w razie potrzeby udzielamy wsparcia
• Prosimy dziecko, aby chwilę poczekało, w sytuacji, gdy nie możemy od razu spełnić jego prośby
• Kiedy dziecko nie może sobie z czymś poradzić, zachęcamy je, aby spróbowało po raz drugie, nie wyręczamy i nie krytykujemy niepowodzeń dziecka
• Unikamy oddawania dziecku wszystkiego na wyłączność np. w sytuacji, gdy leżymy na kocu w parku, mówimy: Ty masz swoje miejsce, ja mam swoje
• Dbamy o własną dojrzałość i świadomość emocjonalną. Troszczymy się o własne relacje społeczne, szanujemy innych. Stawiamy dzieciom racjonalne wymagania.
mgr Joanna Stroińska